टाटा कॅपिटल लिमिटेड, टाटा समूहाची प्रमुख वित्तीय सेवा कंपनी, लवकरच आपला IPO (आरंभिक सार्वजनिक ऑफरिंग) सादर करणार आहे. प्रथमच कंपनीचे इक्विटी शेअर्स सार्वजनिकपणे उपलब्ध होणार आहेत. RBI च्या स्केल-बेस्ड रेग्युलेशन्समध्ये “अप्पर लेयर” NBFC म्हणून ओळखली जाणारी टाटा कॅपिटल भारताच्या वित्तीय क्षेत्रात महत्वाची भूमिका बजावते.
टाटा कॅपिटल लिमिटेड कोण आहे?
- 8 मार्च 1991 रोजी “प्रायमल इन्व्हेस्टमेंट्स अँड फायनान्स लिमिटेड” या नावाने कंपनीची स्थापना झाली आणि 1 एप्रिल 1991 पासून संचालन सुरू झाले. 31 मार्च 2025 पर्यंत संपूर्ण ग्रॉस लोनच्या आधारावर ही भारतातील तिसरी क्रमांकाची NBFC आहे. ही Tata Sons Private Limited ची उपकंपनी आहे, जी प्रमुख प्रमोटर आहे.
- कंपनी लेंडिंग आणि नॉन-लेंडिंग हे दोन विभाग चालवते. लेंडिंग विभागात घर, SME, आणि कॉर्पोरेट फायनान्ससह 25 पेक्षा अधिक उत्पादने आहेत. नॉन-लेंडिंग विभागात वेल्थ मॅनेजमेंट, विमा आणि क्रेडिट कार्ड इत्यादी उत्पादने, आणि प्रायव्हेट इक्विटी फंडसाठी प्रायोजक व व्यवस्थापक अशी कामे आहेत. 31 मार्च 2025 पर्यंत कंपनीने 2007 पासून सुरु झालेल्या लेंडिंग व्यवसायात 70 लाख ग्राहकांना सेवा दिलेली आहे.
- 2025मध्ये कंपनीचा टाटा मोटर्स फायनान्स लिमिटेड (TMFL)सोबतचा विलय हा एक महत्वाचा टप्पा आहे, जो 8 मे 2025 पासून लागू झाला. विलयामुळे व्यवसाय अधिक मजबूत, स्केल मोठे, विस्तार झपाट्याने, तसेच भांडवली आणि मालमत्ता आधार वाढला आहे. या कारणामुळे 2025, 2024 आणि 2023 वित्तीय आकडे एकमेकांशी पूर्णपणे तुलनीय नाहीत.
आमचे प्रमोटर
- Tata Sons Private Limited हा प्रमोटर आहे आणि कंपनीच्या विकासासाठी बळकट आधार देते. अद्ययावत रेड हेरिंग प्रॉस्पेक्टस-I नुसार प्रमोटरकडे ₹10 च्या फेस व्हॅल्यूचे 3,57,50,64,262 इक्विटी शेअर्स आहेत, जे 88.6% भाग दर्शवतात.
- Tata Sons ने टाटा ट्रस्ट्सला प्रमोटर्स म्हणून ओळखले आहे, हे सर्व सार्वजनिक धर्मार्थ ट्रस्ट्स आहेत ज्यांना लाभार्थी नाहीत, फक्त सर्वसामान्य जनता.
Tata Sons Private Limited चे भागधारक
| नाव | शेअर्सची संख्या | टक्केवारी (%) |
|---|---|---|
| सर दोराबजी टाटा ट्रस्ट | 113,067 | 28.0 |
| सर रतन टाटा ट्रस्ट | 95,211 | 23.6 |
| इतर ट्रस्ट्स | 58,005 | 14.4 |
| टाटा कंपन्या | 52,013 | 12.9 |
| असंबद्ध कंपन्या | 74,244 | 18.4 |
| व्यक्ती | 11,606 | 2.9 |
| एकूण | 404,146 | 100.0 |
कंपनीचे एकूण ग्रॉस लोन 31 मार्च 2025 रोजी ₹2,265,529.6 मिलियन पर्यंत पोहोचले आहेत.
वाढीची कथा: वर्षानुवर्षे विस्तार
- एकूण उत्पन्न: वित्त वर्ष 2025 मध्ये 2024च्या तुलनेत 55.9% वाढ, आणि 2024मध्ये 2023च्या तुलनेत 33.4% वाढ.
- करानंतर नफा: 2025मध्ये 16.3%, आणि 2024मध्ये 4.0% वाढ.
- एकूण ग्रॉस लोन: 2025मध्ये 40.5%, 2024मध्ये 34.1% वाढ.
- कंपनीचे विविध उत्पादन पोर्टफोलिओ, ज्यात 2025मध्ये ग्रॉस लोनपैकी 88.5% रिटेल आणि SME सेगमेंट आहे; तसेच 1,496 शाखांचे नेटवर्क (31 मार्च 2025 रोजी) हा सतत वाढीचा आधार आहे.
संभाव्य गुंतवणूकदारांसाठी मुख्य बाबी:
-
- जोखीम समजून घ्या: इक्विटी इन्व्हेस्टमेंटमध्ये मुळातच रिस्क असतो, संपूर्ण गुंतवणूक गमावण्याचा धोका असतो. विलयातील आव्हाने, ‘टाटा’ ब्रँडवर अवलंबित्व, क्रेडिट रिस्क, फंडिंग रिस्क, नियामक अनुपालन आणि विविध खटले हे सर्व गुंतवणूक करण्यापूर्वी जाणून घ्या.
- ऑफर तपशील: ऑफरमध्ये 2,10,00,000 फ्रेश इक्विटी शेअर्स आणि 2,65,82,428 ऑफर फॉर सेलच्या माध्यमातून Tata Sons Private Limited आणि International Finance Corporation यांचे शेअर्स समाविष्ट आहेत. फ्रेश इश्यूचा मुख्य हेतू म्हणजे भविष्याच्या भांडवली गरजा पूर्ण करण्यासाठी Tier-I भांडवल बळकट करणे.
- लिस्टिंग: BSE आणि NSE वर शेअर्स सूचीबद्ध होणार आहेत.
- अर्ज प्रक्रिया: गुंतवणूकदार Bid cum Application Form भरून सहभाग घेतील. किंमत बँड बुक बिल्डिंग प्रक्रियेद्वारे ठरवला जाईल.
MSME, हाउसिंग आणि ऑटो फायनान्सिंगचा 2025 मध्ये NBFC क्रेडिटमध्ये अंदाजे 51% वाटा
- 2025 मध्ये NBFC क्रेडिट वाढ 18% वर आली, वर्ष 2024च्या तुलनेत कमी, कारण असुरक्षित लोन (मायक्रोफायनान्स, वैयक्तिक लोन, कंझ्युमर ड्युरेबल्स) मंदावले.
- असुरक्षित लोनमध्ये मंदीसाठी, अलीकडील विस्तार आणि ओव्हर-लिव्हरेजिंग चिंता कारणीभूत ठरली, त्यामुळे RBI ने 2023मध्ये असुरक्षित रिटेल लोनच्या वाढीवर नियंत्रण आणण्यासाठी भांडवली बंधने कडक केली.
- इन्फ्रास्ट्रक्चरचा वाटा अजूनही सर्वाधिक म्हणजे 26% (2025मध्ये), पण 2019मध्ये 31% होता.
- MSME क्रेडिट 2025मध्ये 23%, 2019मध्ये 16% होता; हाउसिंग आणि ऑटो फायनान्सिंग अनुक्रमे 16% आणि 11% NBFC क्रेडिटमध्ये.
- रिटेल लोन वाढीचे अनुमान 2026मध्ये 17–18% आहे, मुख्यत्वे हाउसिंग, वाहन आणि कंझ्युमर ड्युरेबल्सवर भर.
- NBFCs असुरक्षित लेंडिंगमध्ये सतर्कतेची भूमिका घेतील, मायक्रोफायनान्स आणि वैयक्तिक लोनमध्ये तणाव दिसून येत आहे.
निष्कर्ष
UDRHP-I नुसार, टाटा कॅपिटल लिमिटेड भारतीय NBFC क्षेत्रातील मजबूत आणि रणनीतिक वाढणारी कंपनी आहे. टाटा समूहाशी एकात्मता, उत्पन्न व नफ्यात नियमित वाढ, उच्च क्रेडिट रेटिंग यामुळे कंपनी सशक्त आहे. TMFL विलयामुळे कंपनीच्या बाजार नेतृत्वात आणि कार्यक्षमतेत वाढ होईल.
तरीही, UDRHP-I कोणत्याही गुंतवणुकीतील जोखीम स्पष्टपणे दर्शवते. कंपनीने वाढ आणि मजबूत आर्थिक बाबी सांगितल्या आहेत, तरीही विलयामुळे आकडे तुलनात्मक नाहीत — म्हणून संभाव्य गुंतवणूकदारांनी पूर्ण जोखीम लक्षात घेत निवेश करावा.
FAQs
Q1. टाटा कॅपिटल लिमिटेडचा व्यवसाय मॉडेल काय आहे?
A1. टाटा कॅपिटल विविध NBFC म्हणून रिटेल, कॉर्पोरेट, हाउसिंग, इन्फ्रास्ट्रक्चर फायनान्स व सल्लागार सेवा देते.
Q2. टाटा कॅपिटल लिमिटेडचा प्रमोटर कोण आहे?
A2. Tata Sons Private Limited हा प्रमुख प्रमोटर असून तो टाटा समूहाची होल्डिंग कंपनी आहे.
Q3. या IPO मध्ये गुंतवणुकीचे प्रमुख धोके कोणते?
A3. क्रेडिट डिफॉल्ट, किंमत व नियामक बदल, तसेच बँक व फिनटेकमधून निर्माण होणारी स्पर्धा ह्या प्रमुख रिस्क आहेत.
Q4. Bajaj Finance आणि HDFC यांच्या तुलनेत Tata Capital कसा आहे?
A4. Tata Capital चे पोर्टफोलिओ अधिक विविध आहे आणि Tata Sons चा बळकटी मिळाली आहे, त्यामुळे ही कंपनी स्पर्धेत पुढे आहे.
Q5. टाटा कॅपिटल IPOची निधी कशासाठी वापरली जाईल?
A5. कंपनी बॅलन्स शीट बळकट करणे, कर्ज विस्तार आणि डिजिटल इन्फ्रास्ट्रक्चर वाढवण्यासाठी निधी वापरेल.